ΠΑΤΗΡ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ

Ο Αγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ξεκινά από την Κωνσταντινούπολη να κηρύττει στους ναούς και στα προάστια. Στη συνέχεια, πηγαίνει στην Αιτωλοακαρνανία, τη Θεσσαλία, την Ήπειρο, τα Επτάνησα, τα Δωδεκάνησα, τη Μακεδονία, οργώνοντας κυριολεκτικά την Ελλάδα. Το 1775 περιηγήθηκε τα μοναστήρια και τις σκήτες του Αγίου Όρους και δίδαξε στους πατέρες. Συνέχισε τον ακούραστο κι επίπονο δρόμο του, αγωνιζόμενος να εξαλείψει τις επιδράσεις όλων των ξένων προπαγανδών. Δεν τον άκουγαν μόνον χριστιανοί, αλλά και Τούρκοι, όπως ο Koύρτ Πασάς ο οποίος γοητεύθηκε από τους λόγους του. Αυτό, βέβαια, δεν τον εμπόδισε αργότερα να διατάξει τον απαγχονισμό του. Η μεγάλη του επιρροή στον λαό οφειλόταν στη φυσική του ευγλωττία, στη χρήση της ζωντανής γλώσσας του λαού, στο θρησκευτικό, εθνικό και κοινωνικό περιεχόμενο των λόγων του, αλλά και στη διαίσθηση του, για την οποία ακόμη και σήμερα μαρτυριούνται προρρήσεις και προφητείες, μεγαλωμένες από τη λαϊκή ευσέβεια.

Τα κηρύγματα του Κοσμά για το σεβασμό της Κυριακής ως αργίας και κατά της πολυτέλειας και του άδικου πλουτισμού προκάλεσαν, μεταξύ άλλων, και τη ποινή των Εβραίων. Όταν δεν έπιασαν οι κατηγορίες ότι ο Κοσμάς ήταν όργανο των Ρώσων και των Ενετών, κατάφεραν με πολλά χρήματα να πείσουν τον Κούρτ Πασά ώστε να συλληφθεί και να απαγχονιστεί. Αργότερα, με διαταγή του Αλί Πασά,(άσπονδου εχθρού του Κούρτ Πασά, στον οποίο ο Κοσμάς είχε προφητέψει τη μεγάλη σταδιοδρομία), ανηγέρθη ναός στο όνομα του. Έκτοτε τιμάται ως άγιος, ιδίως στην Ήπειρο όπου τον αποκαλούν Πατροκοσμά. Η χάρη του έχει φτάσει μέχρι την Αλβανία, που βρίσκουμε εικόνες του στην ιερά μονή του Κολικόντασι Αλβανίας! Αξίζει να αναφέρουμε ότι μπροστά από την παραπάνω μονή μαρτύρησε ο Άγιος, όπου και σήμερα βρίσκεται ο τάφος του εκεί! Αντίθετα ο τάφος των γονέων του βρίσκεται στο Μέγα Δέντρο.

Κάθε χρόνο, στο Θέρμο (από 17 έως 25 Αυ­γούστου), στη μνήμη του Πατρο Κοσμά του Αιτωλού (24 Αυγούστου), γίνεται μεγάλη θρησκευτική γιορτή με λιτάνευση της εικόνας του Αγίου, καθώς και πολυήμερες πολιτιστικές και πνευματικές εκδηλώσεις (ομιλίες, θεατρι­κές παραστάσεις, μουσικές βραδιές, χορευτικά συγκροτήματα κλπ.) που οργανώνονται από το Δήμο Θέρμου και τους ντόπιους πολιτιστικούς φορείς.